Eritrociti ili crvena krvna zrnca

Eritrociti u krvnom sudu.

Eritrociti ili crvena krvna zrnca su najbrojnija vrsta ćelija u organizmu čija je osnovna uloga transport gasova i to:

kiseonika (O₂) od pluća do tkiva, i
ugljen-dioksida (CO₂) u obrnutom smeru.

Eritrociti su ćelije oblika bikonkavnog sočiva (sa udubljenjem sa obe njihove strane). Ovakav oblik eritrocitima daje maksimalnu elastičnost i savitljivost, omogućavajući im da prođu kroz veoma uske kapilare.

Zreli eritrociti sadrže oko 70% vode, a preostalu količinu uglavnom čini hemoglobin, koji služi za vezivanje gasova. Hemoglobin je crveni pigment koji daje crvenu boju krvi. Koncentracija hemoglobina se kreće od 140 g/l (kod žena) do 160 g/l krvi (kod muškaraca).

Procenat krvi koji čine eritrociti se naziva hematokrit i iznosi 40-45%.

Analiza krvi

Analiza krvi koja se odnosi na crvena krvna zrnca podrazumeva određivanje:

njihovog broja u krvi,
hematokrita (procenat krvi koji čine eritrociti),
sedimentacije eritrocita.

Broj crvenih krvnih zrnaca u zdravih osoba zavisi od faktora kao što su pol, starost i nadmorska visina.

Eritrociti ili crvena krvna zrnca pod mikroskopom

Eritrociti pod
mikroskopom.

U tabeli ispod navedeni su prosečni brojevi eritrocita u litru krvi zdrave muške i ženske osobe:

	Muškarci	Žene
Prosečan broj eritrocita	4,2 - 5,8 x 10¹²/l	3,7 - 5,2 x 10¹²/l

U proizvodnji eritrocita u početku učestvuju jetra, slezina i limfni čvorovi, a na kraju, crvena koštana srž. Vremenom se koštana srž dugih kostiju postepeno zamenjuje masnim tkivom, tako da se nakon dvadesete godine eritrociti proizvode samo u membranoznim kostima kao što su kičmeni pršljenovi, rebra, grudna kost i karlične kosti.

Jedinjenja potrebna za proizvodnju crvenih krvnih zrnaca su:

vitamin B₁₂ (neophodan za proizvodnju hemoglobina),
folna kiselina,
proteini (belančevine),
gvožđe (hemoglobin sadrži gvožđe),
koštana srž.

Ćelijska membrana eritrocita se sastoji od dvostrukog sloja lipida (masti). Ovaj dvostruki sloj je sastavljen od holesterola i fosfolipida u jednakim težinskim odnosima.

Levi eritrocit nosi kiseonik,
a desni ugljen-dioksid.

Bolesti krvi

Anemija

Anemija predstavlja smanjeni kapacitet krvi da prenosi kiseonik zbog malog broja eritrocita ili neke njihove abnormalnosti. Postoji više vrsta anemija:

Anemija zbog smanjenog gvožđa (Fe), je najčešći oblik anemije. Nastaje zbog smanjenog unosa gvožđa tokom ishrane pa hemoglobin, koji sadrži gvožđe, ne može da se formira.

Genetski prouzrokovane anemije koje za posledicu mogu imati nepravilno oblikovane eritrocite što može da dovede do blokade protoka krvi, šloga, bolova i oštećenja tkiva.

Anemija nastala zbog nemogućnosti organizma da apsorbuje vitamin B₁₂ koji je neophodan za proizvodnju hemoglobina.

Anemija nastala zbog nesposobnosti koštane srži da proizvodi eritrocite.

Hemoliza

Hemoliza je opšti pojam kojim se označava pojava masovnog raspada eritrocita koja može da dovede do hemolitičke anemije. Može imati više uzroka:

Destrukcija doniranih crvenih krvnih zrnaca nakon transfuzije koja se često javlja usled nepodudaranja krvnih grupa. Zato se prilikom transfuzije vodi računa o njihovom podudaranju.

Parazit malarije može biti uzrok raspada eritrocita jer se on hrani njihovim hemoglobinom i zatim ih razgrađuje izazivajući groznicu. O ovome treba voditi računa prilikom putovanja u tropske krajeve.